مقیاس چیست ؟ کاربردش در معماری

هنگامی که بخواهیم تصویری از یک جسم توسط نرم افزار و یا بر روی کاغذ ترسیم کنیم ممکن است آن شیء به قدری بزرگ باشد که نتوان آن را به همان اندازه واقعی ترسیم کرد و یا به حدی کوچک که نیاز است اندازه‌های آن‌ را چند برابر بزرگ کنیم و تازه در این صورت می توان جزئیات آن را بهتر درک کرد. در اینجاست که مقیاس به کمک‌مان می آید. حتما می پرسید مقیاس چیست ؟ جای نگرانی نیست برای آشنایی بهتر با این واژه و درک درست از عملکرد آن با ما همراه باشید.

مفهوم و کاربرد مقیاس :

اگر بخواهیم به ساده ترین شکل ممکن بگوییم مقیاس چیست اینطور تعریف می شود : نسبت اندازه طول ترسیم شده در کاغذ و یا نرم افزار به اندازه همان طول در واقعیت را مقیاس می گویند. پس اینطور که پیداست مقیاس در واقع یک عدد کسری است و در زبان انگلیسی به آن scale می گویند که در ترسیم ها با حروف مخفف Sc نمایش داده می شود.

خب شاید بپرسید ارتباط بین مقیاس و معماری چیه ؟ درک این مسئله خیلی ساده هست به طوریکه برای انواع ترسیم ها در معماری نیاز به مقیاس داریم. تصور کنید وقتی بخواهید نقشه ای بکشید قطعا با ابعاد و اندازه های بزرگی که در واقعیت رو به رو هستید نمی تواند آن چه مد نظرتون هست رو بر روی کاغذ و یا حتی در نرم افزار ترسیم کنید. پیشرفته ترین نرم افزارها با جدیدترین بروز رسانی ها و یا حتی بزرگترین کاغذ ها نیز بازهم مانعی جلو راه شما ایجاد می کنند.

تعریف و فرمول مقیاس نقشه :

در ابتدا قبل از اینکه این بخش از مقاله مقیاس چیست ؟ رو شروع کنیم لازم است بگوییم چنانچه نیاز می بینید با مفهوم نقشه یا همان پلان دقیق تر و کامل تر آشنا بشین می توانید مقاله پلان چیست معماریفا را بخوانید. حالا ببینیم تعریف مقیاس در نقشه چگونه است؛ در نقشه ها مقیاس به نسبت طول اندازه گیری شده در پلان به طول مشابه در واقعیت یا بر روی زمین گفته می شود.

نحوه تبدیل مقیاس چگونه است ؟

در چند خط بالاتر همین مقاله گفتیم که مقیاس به شکل کسری می باشد و نحوه تبدیل آن نیز به همین صورت حساب می شود. البته یک نکته بسیار مهم که یادم رفت در چند خط بالا به آن اشاره کنم این است که صورت مقیاس همیشه عدد یک است. بنابراین برای حساب کردن اندازه حقیقی لازم است اندازه رسم شده را در مخرج کسری که به عنوان مقیاس اعلام می شود ضرب کنید.

حالا اگر بخواهیم به همین ماجرا برعکس نگاه کنیم یعنی در واقعیت حجم و یا ساختمانی وجود دارد و ما می خواهیم آنرا به ابعاد کوچکتری در کاغذ و یا نرم افزار ترسیم کنیم. در اینجا برخلاف آنچه در بالا گفتیم اندازه واقعی را در مخرج مقیاس مورد نظر تقسیم می کنیم و آن اندازه همانیست که باید در کاغذ ترسیم شود.

ابزار تبدیل مقیاس نقشه چیست ؟

بله درست متوجه شدید گاهی برای تبدیل مقیاس‌ها از ابزاری به نام اشل استفاده می کنند که در واقع نوعی خط‌کش سه وجهی است و هر وجه آن دارای چند مقیاس مختلف است. توسط این خط کش مقیاس (اشل) می توانید متوجه شوید مقیاس هر نقشه یا طرحی که بر روی کاغذ وجود دارد چیست.

انواع مقیاس چیست ؟

مقیاس‌ها به طور کلی دارای سه شکل مختلف هستند که در انواع ترسیم ها و نقشه های گوناگون معمولا یکی از آنها را می توانیم ببینیم. این سه نوع مقیاس که در ادامه با آنها بهتر آشنا می شوید؛ ساده، مرکب و خطی می باشند. پس حالا که داریم از مقیاس صحبت می کنیم بهتر است با انواع مختلف آن نیز به طور کامل آشنا شویم :

• مقیاس ساده : این مقیاس مخصوص کشور هاییست که از سیستم متریک پیروی می کنند؛ یک نمونه نزدیک و قابل درک برایمان در همین کشور خودمان است که برای اندازه‌گیری ها از واحد سانتی متر، متر و… استفاده می کنند. و مقیاس ها به شکل 1:100، 1:1000، 1:10000 می باشد. در مقیاس 1:100 که در نقشه های معماری بسیار پرکاربرد است؛ یک سانتی متر در نقشه برابر است با یک متر روی زمین.
• مقیاس مرکب : مقیاس مرکب بر خلاف نوع قبلی آن از سیستم متریک پیروی نمی کند. حتما می دانید که علاوه بر واحد اندازه گیری رایج در کشورمان چند کشور در جهان وجود دارند که از سیستم غیر متریک پیروی می کنند و واحد اندازه‌گیری آن ها بر اساس اینچ می باشد. مقیاس در این کشور ها به شکل دیگریست؛ به طور مثال ممکن است به این صورت 2:5 دیده شود. یعنی 2 اینچ ترسیم شده بر روی کاغذ و یا نرم افزار مساوی با 5 مایل بر روی زمین است.
• مقیاس خطی : اما مقیاس خطی کمی متفاوت تر از دو مقیاس قبلی است. به طوری که شما در نقشه ها و ترسیم ها دیگر اعداد کسری را به عنوان مقیاس نمی بینید. بلکه یک خط که به بخش های مختلفی تقسیم شده را می بینید و توسط آن می توانید مقیاس موارد ترسیم شده را نسبت به اندازه واقعی آن ها را بیابید.

(نمونه ای از یک مقیاس خطی)

انواع نقشه ها از نظر مقیاس :

گفتیم مقیاس به صورت کسر نمایش داده می شود و در سیستم متریک صورت کسر همیشه یک و مخرج آن متغییر است. هرچه مخرج عدد کوچکتری نشان دهد آن مقیاس بزرگتر است و برعکس هرچه مخرج کسر بزرگتر باشد مقیاس مورد نظر کوچکتر می باشد. نقشه های از نظر مقیاس بر چهار نوع هستند :

بزرگ مقیاس : که به این نوع نقشه‌ها؛ پلان می گویند و مقیاس آن‌ها بین 1:100 و 1:500 می باشد.

متوسط مقیاس : به نقشه هایی با مقیاس 1:500 تا 1:10000 می گویند که مخصوص نقشه های اجرایی و مهندسی می باشد.

کوچک مقیاس : مقیاس این نقشه های بین 1:10000 تا 1:50000 می باشد.

خیلی کوچک مقیاس : نقشه هایی با مقیاس بالاتر از 1:50000 می باشد که مخصوص اطلس های جغرافیایی می باشد.

کاربرد مقیاس در رشته های مختلف :

مقیاس فقط مخصوص به رشته معماری نیست. اصولا رشته هایی که با ترسیم، نقشه کشی، نقشه برداری و… سروکار دارند به مقیاس نیاز پیدا می کنند. اما مقیاس در رشته های مختلف با توجه به خصوصیات هر رشته و ترسیم های منحصر بفردشان متغییر است. رشته های مکانیک و معماری به ترتیب دارای بزرگترین مقیاس ها هستند و در مقابل؛ شهر سازی و زمین شناسی نیز دارای کوچکترین مقیاس ها می باشند.

مکانیک :

1:1
1:2.5
1:5
1:10
1:25

معماری :

1:10
1:25
1:50
1:100
1:150
1:200
1:250
1:500
1:1000

شهرسازی :

1:500
1:1000
1:2000
1:5000
1:25000
1:50000
1:250000

زمین شناسی :

1:25000
1:50000
1:250000

با توجه به توضیحاتی که در خصوص مفهوم مقیاس در این مقاله گفتیم امید است توانسته باشیم هر آنچه در زمینه مقیاس و فرمول مقیاس و نحوه تبدیل آن برای شما سوال بوده را پاسخ داده باشیم. پیشنهاد می شود مقاله مقیاس چیست را برای دوستان، همکاران و تمامی کسانی که ممکن است با این مفهوم سروکار پیدا کنند بفرستید. اگر سوالی داشتید در قسمت نظرات از ما بپرسید.