بوم آورد چیست ؟ ارتباط آن با مصالح و معماری
بوم آورد واژه ای پرتکرار در معماری ایرانی است که البته باید گفت بوم آورد در معماری بیشتر مربوط به زمان های گذشته می باشد و امروزه در سبک معماری جدید زیاد رایج نیست. اما به دلیل فراوانی کاربرد این واژه در معماری قدیمی ایران جالب است بدانید بوم آورد چیست ؟ بنابراین با معماریفا همراه باشید تا شما رو با یک واژه دیگر از دنیای جذاب واژگان کاربردی معماری ایرانی آشنا کنیم.
معنی بوم آورد چیست ؟
یکبار دیگه در خدمت شما هستیم تا با معنی یکی دیگه از واژه های معماری آشنا بشیم که آن واژه بوم آورد هست. حالا ببینیم به طور دقیق معنی بوم آورد چیه ؟ همانطور که مشخص هست این واژه از دو بخش تشکیل شده یکی بوم و دیگری آورد است. مفهوم آورد که مشخص هست اما بوم به معنی سرزمین می باشد. بنابراین به طور کلی مفهوم این واژه از محل آورده شده یا حاصل از خود محل است. خب این یک توضیح کلی و مختصر بود؛ حالا برای اینکه بهتر و کامل تر با مفهوم بوم آورد آشنا بشید توصیه می کنم با ما تا انتهای مقاله بوم آورد چیست همراه باشید.
مفهوم بوم آورد در معماری
امیدواریم در چند خط بالا توانسته باشیم شما رو با معنی و مفهوم کلی بوم آورد آشنا کرده باشیم. حالا می خواهیم ببینیم این واژه که در معماری ایرانی نیز بسیار پرتکرار هست دقیقا چه جایگاهی در آن دارد. پیش تر گفتیم بوم آورد یعنی حاصل از خود محل بنابراین هر چیزی که از سرزمین یا از محل زندگی خودمان حاصل شود را بوم آورد می گویند. این مفهوم می تواند شامل خود سبک معماری و یا مصالح باشد که دو مفهوم قابل بحث با عنوان مصالح بوم آورد و معماری بوم آورد را به وجود می آورد.
معماری بوم آورد یعنی چه ؟
انسان ها از گذشته های دور همواره سعی می کردند تا نیاز هایشان را از محیط طبیعی اطراف خود بر طرف کنند و همواره تلاش در جهت ایجاد سازگاری و تعامل حداکثری با محیط پیرامون خود داشته اند. این سعی و تلاش در تمامی ابعاد زندگی انسان های گذشته از جمله؛ خوراک، پوشاک، طب و درمان و همچنین بحث جذاب معماری وجود داشته است. گذشتگان معمولا هنگام ساخت بناهای مختلف در هر سرزمینی از یک سبک مناسب و در خورد همان محیط استفاده می کردند تا بیشترین سازگاری را با محیط پیرامون خود داشته باشد. که این شیوه در واقع همان معماری بوم آورد نام دارد.
ویژگی کلی معماری بوم آورد :
- طراحی بناها کاملا متناسب با اقلیم و آب و هوای منطقه
- استفاده از در دسترس ترین مواد و مصالح جهت احداث بناها
- توجه به بحث فرهنگی و آداب رسوم خاص منطقه در طراحی بناها
- سازگاری بصری بناها با محیط طبیعی اطراف و همچنین بناهای موجود
مصالح بوم آورد چیه ؟
با در نظر گرفتن آنچه که در چندین خط بالا در تعریف بوم آورد گفتیم؛ حالا اگر بخواهیم به زبان ساده بگیم مصالح بوم آورد یعنی چی؟ اینطور میشه گفت که؛ به مصالحی که در سرزمین و یا محل ساخت بنا وجود دارد مصالح بوم آورد گفته می شود. یا به عبارتی مصالح بوم آورد را به مصالح در دسترس نیز تعبیر می کنند. اینگونه مصالح بیشتر در زمان های گذشته کاربرد داشته به طوریکه در قدیم از هر آنچه که در اطراف خود بوده برای ساخت بنا استفاده می شد. ابدا مانند زمان حال نبود که از کیلومتر ها دورتر مواد و مصالح خاصی را به محل احداث بنا حمل کنند. این ویژگی معماری خودبسندگی نام دارد.
مهمترین دلایل استفاده از مصالح بوم آورد چه بوده است ؟
- بالا رفتن سرعت ساخت بنا با استفاده از مصالح بومی منطقه
- رونق اقتصادی منطقه در اثر استفاده از مصالح بومی همان منطقه
- در دسترس بودن مصالح در هنگام ساخت، بازسازی، تغییر و یا تعمیر
- یکپارچگی بنا با محیط پیرامون خود به دلیل استفاده از مصالح بوم آورد
- سازگاری بنا احداث شده با محیط پیرامون به جهت استفاده از مصالح بومی
- نخاله ایجاد شده در اثر تخریب بنایی با مصالح بومی دارای کمترین آسیب برای محیط زیست
معروف ترین مصالح بوم آورد در معماری ایرانی
آنچه تا به اینجا در مورد بوم آورد گفتیم را می توان در یک عبارت ساده خلاصه کرد و آن هم الهام گرفتن از طبیعت است. لذا در سرزمین ایران با وجود اقلیم های متفاوت تنوع خوبی در مصالح بوم آورد نیز وجود دارد و به زیبایی هرچه بیشتر در نقاط مختلف کشور می توان بناهای جذاب و اصیلی که با بومی ترین معماری و مصالح ساخته شدن را ببینیم. در اینجا با برخی ازین مصالح بومی آشنا می شوید :
- حاشیه دریای مازندران؛ انواع چوب و مصالح نباتی
- در قسمت دشت و فلات مرکزی ایران؛ گل، خشت و آجر
- حاشیه خلیج فارس؛ گل، نخل و فرآورده های آن، سنگ و چوب
- بخش های مرتفع و مناطق کوهستانی سرزمین ایران؛ سنگ، گل و همچنین چوب
چند نمونه از بکارگیری مصالح بوم آورد در معماری ایرانی :
بناها در نقاط مختلف کشور ما با توجه به آب و هوا و مصالح بومی هر منطقه شکل و شمایل مخصوص به خود را دارند که ما در این بخش از مقاله بوم اورد چیست تصمیم داریم جند نمونه از بناهای سنتی و قدیمی نقاط مختلف ایران را که با معماری بومی و مصالح بوم آورد ساخته شده اند را برای شما به نمایش بگذاریم تا به صورت تصویری و کاملتر با مبحث بوم آورد چیست آشنا بشید، پس همچنان با معماریفا همراه باشید.
نمونه اول : دو تصویر زیر دو خانه ی قدیمی در شمال کشور ایران است که دارای معماری کاملا سنتی و استفاده حداکثری از مصالح بومی می باشد. عنصر چوب در تمامی قسمت های پیدا و پنهان این خانه ها استفاده شده؛ از تیر و ستون گرفته تا سقف، در، پنجره و … . همچنین با توجه به محل ساخت این خانه ها و وجود خاک رس مناسب؛ در دیوار ها نیز از ملات کاهگل استفاده شده است.
نمونه دوم : روستاهایی در دل صخره کوه که به روستاهای صخره ای نیز مشهور هستند و این نوع از خانه ها را اغلب در مناطق سرد و کوهستانی در شمال غربی ایران می بینیم. که از تراشیدن صخره ها برای خود محل سکونت ساخته اند که سنگ، صخره و حتی چوب مصالح بوم آورد شان است.
نمونه سوم : خشت، گل، آجر و یا حتی کاهگل از متداول ترین مصالح بومی می باشد که در مناطق مرکزی، کویری و همچنین جنوبی ایران بکار گرفته می شد. در این مناطق با توجه به وجود خاک فراوان که یکی از بهترین مصالح بوم آورد به حساب می آمده؛ چنین معماری زیبایی به وجود آمده است.
خب این اقتضاء شرایط گذشته بوده که باعث شده ما امروزه با واژه بوم آورد و یا مصالح بومی آشنا بشیم. شما به زیبایی نمود مصالح بوم آورد را در تک تک بناهای قدیمی کشور ایران می بینید که بسیار چشم نواز هست. اما خب امروزه کمتر پیش میاد بدون ذره ای تغییر و بی واسطه؛ دقیقا از همان مصالح بومی در ساخت بناها استفاده شود. ممکن است برای ساخت یک بنا از جای جای ایران و یا حتی خارج از مرز ها مصالح مورد نیاز را به پای کار بیاورند که خب این هم اقتضاء شرایط امروز هست.
